Žanr: drama/ ratni
Trajanje: 93 min
Ocjena: 8/10
Sukobi na Bliskom istoku (ma koliko sada bili aktuelni) djeluju da nisu ništa novo ali događaji koji su se izdešavali unutar tih okršaja Izraela sa arapskim svijetom, često budu i izvor za kreiranje dobrih ostvarenja sedme umjetnosti, koja trebaju da prikažu sav užas ratova na tom području. I sada aktelizovani sukob Izraela i libanske grupe Hezbolah (a koji se prenio i na teritoriju Libana ulaskom IDF-a na tu teritoriju) ponovo možda kod nekih koji dobro prate tu tematiku, pomovo budi sjećanje na sukob u ovoj bliskoistočnoj zemlji koji je trajao tokom 70-ih i 80-ih a u kojem je učestvovao i Izrael. Baš u tim sukobima mnogi su se vratili kućama sa sjećanjima punih užasa koje i danas čuvaju u sebi i to su iskoristili kako bi kreirali ono što bi najbolje oslikalo jedan događaj na filmskom platnu. Upravo takav je i izraelski film pod nazivom Liban (Lebanon) koji je nastao u kooprodukciji sa Francuskom, Velikom Britanijom i Njemačkom a koji je režisirao i potpisao scenario Semjuel Maoz. Glavne uloge tumače: Joav Donat, Itali Tiran, Ošri Koen, Zohar Štraus, Majkl Mošonov.
Film se dešava tokom ljeta 1982.godine tokom Prvog libanskog rata i intervencije Izraela na jugu te zemlje. U centru pažnje je posada jednog tenka koju čine četvrica mladića a koja je dobila zadatak da pruži podšku pješadiji kako bi očistila jedno libansko selo od palestinskih terorista koji se nalaze u njemu. Međutim sam ovaj zadatak krene po zlu posebno zbog neiskustva posade u tenku. Tobdžija nikada nije pucao iz topa u borbenoj situaciji i u početku oklijeva. Kao rezultat toga, jedan izraelski vojnik je ubijen zajedno sa nevinim čovjekom u naknadnom incidentu koji je uključivao jednako lošu procjenu a situacija se dodatno komplikuje pri ulasku u selo. Kako je pritisak sve veći koje stvara i dolazak ubijenog vojnika u tenk i zarobljenog sirijskog militanta, situacija među posadom postaje sve naperija a koja može da ugrozi misiju.
Za ovo ostvarenje se može reći da je prije svega pomalo neobično što se rijetko kada viđa u jednom ratnom filmu. Prije svega jer se u fokusu priče nalaze tenkisti, koji malo kada (ako se izuzmu filmovi The Fury, T-34 i slični naslovi) budu predmet filmskih stvaralaca a koji nekako često uzimaju pješadince kao primjer uspjeha, junaštva i sličnih fraza. Međutim ovaj potresan film nema namjeru da prikaže ikoga kao junaka, već naprotiv kao saučesnika u jednom mučeništvu kao što je rat u kojem stradava psiha i ljudski osjećaju koji u tim trenucima se nalaze pred izazovom biti ili ne biti (ubiti ili ne ubiti).
Scenski se može reći da je veoma dobro i kreativno odrađen film te nam donosi jedan poseban pogled na rat onakav kakvim ga vidi posada jednog tenka. Tako da će gledalac ovog filma spoljašnjost rata i svega onog što donosi, moći vidjeti kroz tenkovski nišan a scene koje će se na spoljašnjem planu mijenjati, događaće se isključivo hidrauličkim pomjeranjem kupole na tenku što je doprinosi jednom posebnom efektu posmatranja ( koga konkretno zanimaju komponenete tenkova neka pročita više detalja 😊 😊). Tako se gledalac stavlja u prvo lice same ratne atmosfere koju naravno dodatno podrijavaju vrisci nastradalih i razaranja iza kojih često stoje i glavni protagonisti filma. Sam gledalac koji ima takav fokus posmatranja, osjeća i sam određenu odgovornost zbog svega toga jer zbog efekta prvog lica posmatranja ima utisak da sam učestvuje u razaranju.
Ono što će gledalac posebo osjetiti je jedan atmosfera koja vlada u unutrašnjosti tenka a koja je oslikana na jedan mračan i klaustrofobičan način koji ispunjava nedostatak vazduha, nehigijenski uslovi, znoj, hrđa, vlaga i napetost koja postaje sve izraženija. Ovdje ponovo dolazi scenski prikaz koji pokušava toliko realno prikazati unutrašnjost jedne pokretne prostorije zbog čega je gledalac u trenutku toliko usmjeren na ono što vidi da čak pod svojim nosom osjeća opor miris znoja, nedostatak vazduha i svega što preovladava u ovom tenku. Sve to ima za cilj i da možda, stvori atmosferu kod onih da rat nije šala i da su to uslovi koji ispunjavaju svakoga ko uđe u ratni pakao. Taj napeti prikaz postaje napetiji onog trenutka kada im daju na čuvanje jendog zatvorenika dok im istovremeno u tenk uđe i jedan od hrišćanskih pobunjenika koji sirijskom zarobljeniku prijeti mučenjem i smrtću kada bude predati njim u ruke.
Čak je i sam prikaz te unutrašnjosti, jedno poistovjećivanje sa paklom u kojem su glavni akteri zatvoreni a od kojeg očekuju da se što prije izvuku što pojedinci čak i naznačavaju kroz međusobni dijalog. U filmu se čak ni priča ne vrti posebno oko jednog pojedinca već je kompletna posada kao kolektiv i djele sudbine koja nisu ni malo fantastične u ratu. Niko od njih se ne trudi istaknuti u izvršavanju ratnih operacija ili iskazivati određeno junaštvo, požrtvovanost i slično već samo pronaći način da završe zadatak. Čak i u trenucima kada se usljed loših procjena nađu u bezizlaznoj situaciji a koja dovodi do kratkotrajnih svađa, oni pokušavaju zadržati razum koji je sve manji u zagušenom prostoru tenka.
Često se mogu vidjeti i scene međusobnog nerazumjeivanja i negodovanja na ono što im donosi komandant pješadije koji često dolazi u tenk a koje su još jedan od razloga sukoba i prikazuju jedno malo nejedinstvo na terenu kao i isčekivanje dolazka pomoći koja nikako ne stiže a što atmosferu čini dodatno komplikovanom. Junaci filma ne kriju strah i ne stide ga se prikazati koji postaje sve izraženiji prolaskom kroz naselja. Oni koriste i priliku da se prisjete nekih trenutaka iz djetinjstva ili vremena u civilstvu ali uglavnom za to nemaju vremena jer njihov vojni cilj mora biti ispunjen.
Inače, scenario je nastao kao inspiracija režisera koji je i sam bio učesnik rata u Libanu 1982.godine i koji se iz tog rata vratio sa traumama te je godinama izražavao svoj jad u izljevima gnijeva praćenim dugim razdobljem depresije. Tek je 2007. shvatio da bi i on i drugi mogli imati koristi od tog iskustva ako stvori njegovu fikcionalnu verziju. Zato, publiku i ne treba iznenaditi ovakav scenski prikaz i doživljaj jednog rata posebno iz prizme onoga ko je na svojim leđima osjetio šta donosi jedan sukob. Neki će možda to usporediti takvu režisersku prizmu kao ona koja je postojala u ''Vod'' a koji je snimio Oliver Stoun koji je i sam bio učesnik Vijetnamskog rata. Važno je istaći i da se ovakav realističan i pomalo uznemirujuć sadržaj, očigledno dopao publici što pokazuje i to da je film osvoji Zlatnog lava na venecijanskom filmskom festivalu postavši time prvi film iz izraelske produkcije koji je nagrađen tom nagradom.
Sve u svemu kao što sam i spomenuo, riječ je o filmu koji ne želi mnogo da sakrije po pitanju toga šta rat donosi i donosi ono kroz šta jedna osoba mora proći u paklu koji dehumanizuje ljudsko biće. Film nam donosi jednu priču o tome koliko je pritisak na pojedinca u ratu jak i koliko on mora proživjeti unutar sebe i suočiti se sa raznim izazovima koji su postavljeni pred njega a sve kako bi donio pobjedu i uspjeh svojoj zemlji u jednom sukobu.
Đorđe Čereković
Comentários